Omdat er in Woudenberg een aantal belangrijke wegen bij elkaar kwamen, kreeg deze schans prioriteit. De grote veldschans kreeg getuige de ontwerptekening van Marcelis van Oort twee hele en een half bastion. Op een eerder ontwerp was de schans slechts anderhalf bastion toebedeeld.
Rond 1590 wordt er al melding gemaakt van herstelwerkzaamheden aan de schans, die dan al enige jaren bestaat. Voor f 120.- en twee tonnen bier bouwde de bezetting twee schuren voor turf en hooi. Voorts werden de wal en borstwering versterkt. Vanwege de ruimte binnen de wallen was de schans geschikt om troepen te verzamelen. Het verdedigingswerk heeft alleen dienst gedaan in 1629, toen de schans in allerijl was opgeknapt om een Spaanse aanval op de Gelderse Vallei te voorkomen. De soldaten namen echter de benen, zodat de vijand via Woudenberg kon optrekken naar Amersfoort. De werkzaamheden aan de linie kregen pas weer een vervolg aan het einde van 1744. Voor de schans in Woudenberg betekende dit het einde van een geschiedenis die net begonnen was. Men had namelijk afgezien van het tracé achter de Woudenbergse Grift en legde de linie drie kilometer oostelijker aan, achter o.a. de Lunterse Beek. Het verdedigingswerk in Woudenberg werd op kaarten aangeduid als ‘vervallen veldschans’.
Zo was de situatie toen de Grebbelinie in 1939 werd getransformeerd in Valleistelling en Nederlandse soldaten zich meldden aan ‘de Schans’. Op bijgaande ansichtkaart is Hotel De Schans te zien. De kaart werd in 1940 verstuurd door de commandant van de 15e batterij 6 Veld van 15 R.I. Hij schrijft naar huis: “Gister zijn wij om kwart voor twee weggegaan en om kwart voor 6 waren wij weer hier. De wegen zijn hier net zoo slecht als in de Beemster”. Tijdens de meidagen stond de batterij 6 Veld opgesteld in de voorposten bij Scherpenzeel, bij de gasfabriek en ‘Huize Scherpenzeel’. De omgeving van de schans werd toen aanvankelijk bezet door een compagnie van het 20e Regiment Infanterie. Deze eenheid werd ingezet bij de tegenaanval bij Achterberg(Grebbeberg). Toen het Nederlandse leger zich in de nacht van 13 op 14 mei terugtrok uit de Grebbelinie was De Schans één van de verzamelpunten.
In 1945 deed het dienst als Ortskommandantur. Rond de bevrijding kreeg het de functie als hoofdkwartier van de B.S. Het gebouw was door de Duitse bezetter gecamoufleerd. Men hechte veel waarde aan het hotel en vooral aan de jenever, die er was opgeslagen voor de frontsoldaten. Nu staat er een modern appartementencomplex.
Bronnen: De Schans te Woudenberg , E.J. Brans. Uit ‘Water ter Verdediging’, uitgave van de Stichting Menno van Coehoorn(1993), De Schans , Dr.R.F.P.de Beaufort en Louis H. Jansen. Uit ‘Over Geschiedenis en Volksleven van Woudenberg’. Uitgave van de Stichting Oud Woudenberg(1969), De schans bij Woudenberg , H.P.Deys. Uit De Gelderse Vallei. Geschiedenis in oude kaarten.(1988) Rapport van de schants Woudenberch , 12 september 1590, Staten-archief inv.no 231