In het Fort aan de Buursteeg waren in 1794 en 1795 Engelse en Ierse Dragonders gelegerd. Er stonden twee grote logeerloodsen, die waren voorzien van een apart officierspaviljoen. Twee dragonders lieten een kind dopen in de Hervormde kerk van Renswoude en twee anderen traden daar in het huwelijk. Toen de Franse legers naderden over de bevroren rivieren kozen de Engelsen echter spoedig het hazepad. Wat waren dit voor soldaten, die vluchtten voor er een schot gelost was?

Het achtste Regiment Engelse Lichte Dragonders

Het Regiment had al een lange geschiedenis voor ze de Gelderse Vallei aandeden. Het werd in 1693 opgericht als de ‘Henry Cunninham’s Dragoons’. Men oogstte roem in Spanje, waarna de soldaten een tweede diagonale riem met patroontas mochten dragen, die ze zelf hadden buitgemaakt op de Spaanse cavalerie. Sindsdien kreeg het Regiment de bijnaam “The Cross Belts”. De naam veranderde ook nog een aantal malen in officiële zin; 8th Dragoons(1751), 8th Light Dragoons(1775), 8th Kings Royal Irish Light Dragoons(1777) en 8th Kings Royal Irish Hussars(1822) Het was oorspronkelijk de bedoeling dat het Regiment in Ierland zou worden ingezet, maar het werd regelmatig gebruikt in Europese oorlogen, zoals de Spaanse Successieoorlog en de Jacobietenoorlog van 1715 en 1745, afgewisseld met lange periodes van dienst voor vredestaken in eigen land.

In de periode dat het regiment in het Fort aan de Buursteeg gelegerd was werd het aangeduid met 8th (King’s Royal Irish) Light Dragoons. De campagnes tegen de Franse revolutionaire legers tussen 1793 en 1795 worden wel als rampzalig beschreven. Tijdens deze expedities leed het 8e Regiment zware verliezen door gevechtshandelingen en (vooral) ziekte.

Engelse Dragonders waren, net als in veel andere landen, bereden infanterie. Ze hadden wel het voordeel van een hogere soldij: Ze ontvingen 1 ½ shilling(‘stuiver’) per dag tegen 6 ¾ Pence voor een infanterist. Later werden ze ook wel gebruikt als ‘halfzware’ cavalerie. De schofthoogte van het paard Lichte Dragonders(1,54 m) lag wel zo’n 10 cm lager dan dat van de Zware(1,65 m). Ook de kleur deed er toe: Het 8th reed op zwarte paarden. Volgens de reglementen was het in geval van nood ook toegestaan op niet geheel zwarte paarden te verschijnen. Alleen de trompetter zat op een schimmel. De regimentskleur was oorspronkelijk oranje, maar werd vanaf 1751 geel. Men bleef de leren banden kruislings dragen, al probeerde de regimentsstaf dit meermalen tegen te gaan. De fraaie rijen knopen waren minder zichtbaar… In 1784 raakte het regiment haar ‘cross belts’ kwijt, omdat alle lichte dragonders in het Britse leger blauwe jassen gingen dragen. Ook verdween de driepuntshoed. Een fraaie helm met witte pluim kwam daarvoor in de plaats. Het leidt geen twijfel dat deze gedragen werd door de dragonders in het Fort aan de Buursteeg.

Het 8e Regiment Dragonders maakte deel uit van een groot Engels hulpleger. De soldaten van het leger kwamen uit Engeland, Ierland, Hannover, Hessen-Kassel en Hessen-Darmstad onder leiding van de Hertog van York. De totale troepenmacht telde 28.000 soldaten. Daarmee was het hulpleger groter dan het veldleger van de Republiek der Verenigde Nederlanden, dat slechts 22.000 soldaten telde. Het hulpleger gold als weinig gedisciplineerd; diefstal, roof en plundering kwamen regelmatig voor, omdat de soldaten slechts brood kregen en het overige van hun karige soldij niet konden betalen. Het leger werd voorts gevolgd door een bonte stoet vrouwen, kinderen en bedienden.

Dat het Engelse leger geen slag leverde in de Grebbelinie, maar zich terugtrok naar het oosten had een aantal oorzaken. In de eerste plaats zorgde de strenge vorst ervoor dat de inundaties bevroren en de waterlinies hun belangrijkste kracht verloren. Vanwege de bevroren rivieren was het Franse leger tevens niet langer genoodzaakt om via het oosten de Republiek binnen te dringen. De Grebbelinie zou van achteren of in de flank aangevallen kunnen worden. Een andere oorzaak kwam voort uit de zelfstandigheid van de provincies. Toen de situatie hopeloos leek, stuurde Utrecht een onderhandelingsdelegatie naar de Fransen. Daarin werd o.a. vastgelegd dat de buitenlandse troepen zich oostwaarts moesten terugtrekken en de Nederlandse westwaarts. De Fransen zouden zich dan volgens die afspraak niet schuldig maken aan plundering en verwoesting. Tenslotte moet nog worden vermeld dat de Engelse regering het Engelse hulpleger op de voet liet volgen en ‘heel bevreesd’ was voor zware verliezen. Wanneer de kans op vernietiging aanwezig was, moest het Engelse leger zich aan de strijd onttrekken volgens de orders van de Engelse regering, ook al zou de hertog van York anders willen beslissen.

Utrecht viel op 16 januari 1795, Arnhem op de 17e. Een dag later vertrok het huis van Oranje met stadhouder Willem V naar Engeland. Het ‘oranje’ Regiment volgde hen dus. Onder hen de soldaat, die op 4 januari in Renswoude in het huwelijk was getreden. En zo leek er toch nog een ‘huwelijksreisje’ aan vast te zitten. Helaas volgden de soldaten een heel andere route dan Willem V. Er volgde een barre, ijskoude tocht naar Munster. Volgens ooggetuigen was de mars nog ellendiger dan de terugtocht door de Russische vlakten. Paarden bezweken, achterblijvers vroren dood, er werd geplunderd, woningen werden in brand gestoken en wegen waren ondergesneeuwd zodat men onderweg verdwaalde. Het restant van het regiment werd in 1796 naar Oost-Indië gezonden waar het opnieuw geteisterd werd door ziekte.

Het achtste regiment mechaniseerde in 1938 en vocht tijdens de 2e Wereldoorlog o.a. in Noord-Afrika. In juni 1944 landde het regiment in Normandië, waarna het door Frankrijk en Duitsland trok richting Hamburg.

Bronnen. F. de Bas: Prins Frederik der Nederlanden en zijn Tijd(1887) S. Laansma: Schansen, oorlogen, soldaten(1989). L. en F. Funcken: Historische Uniformen(1989) K. Jansma: Onze Vaderlandse Geschiedenis(1987) Illustratie uit Historische Uniformen van L. en F. Funcken: soldaat 8e Regiment Engelse Lichte Dragonders. F.H.A. Sabron: De Oorlog van 1794-95 op Het Grondgebied van de Republiek der Vereenigde Nederlanden. W.Y. Carman: Uniforms of the British Army, The Cavalry Regiments.(1982)