In het oosten van de gemeente Woudenberg ligt het landgoed Lambalgen waaraan de brug, het bos, de weg, de kade en het vestingwerk hun naam ontlenen. Het vestingwerk kreeg betekenis in 1793, toen de liniedijk ter plaatse werd omgevormd tot ‘post’. Het aarden werk bestond uit een aantal kanonemplacementen en banketten voor infanterie. In 2014 werd het belangrijkste deel van de Post van Lambalgen gereconstrueerd.
Redoute, Lunet en Veldstelling
Bij de aanleg van de Grebbelinie in 1745 werden bij Lambalgen een damsluis en een stenen redoute gebouwd. De laatste was een stenen verdedigbare toren, die was uitgerust met schietgaten. In vredestijd werden de schotbalken van de sluis erin bewaard. De toren bleef staan toen de liniedijk in 1793 werd omgevormd tot de Post van Lambalgen. Een lunet werd aangelegd tussen de Broekersloot en de Lunterse Beek. Voorts werd het liniaire tracee ter hoogte van de Lambalgerkeerkade voorzien van kanonemplacementen. Daar was ruimte voor 12 kanonnen, 2 mortieren en 4 houwitsers met ca. 70 artilleristen. Voor infanterie waren banketten aangelegd voor 260 man, die dekking konden vinden achter de borstwering. Een 5-tal ruiters zou moeten zorgen voor verkenning en het verzenden van boodschappen.
Toen het Franse leger de Republiek binnenviel in 1793 en 1794 bouwde men ter hoogte van Lambalgen ook nog een houten wachtloods voor 25 man. Alle versterkingen waren nodig omdat men zich zorgen maakte om de hoge gronden die het schootsveld van de emplacementen beheersten. Het zou niet voldoende zijn om alleen de Lambalgerkeerkade af te sluiten. De inundaties werden in 1794 voor de eerste keer gesteld, maar tot gevechten kwam het niet. Het Franse Noorderleger trok onder de Grebbelinie door de Betuwe en over de bevroren rivieren richting Utrecht.
De Lambalgerkeerkade ligt tegenover de Post van Lambalgen: het was tussen 1745 en 1865 de 3e komkering. Nadien bekleedde de straatweg Woudenberg-Scherpenzeel ten noorden van de Pothbrug die functie en kon de oude damsluis in de Lunterse Beek worden afgebroken. In tegenstelling tot de andere keerkades, werd er in 1799 voor gekozen om het acces bij de aansluiting van de liniedijk te blijven verdedigen en geen werk aan te leggen op de keerkade. Het was onmogelijk om het voorliggende gebied afdoende te inunderen, zodat een eventuele voorpost omtrokken kon worden en aan de kwetsbare achterzijde onder vuur zou komen te liggen. De enige mogelijkheid was het voorliggende gebied af te graven. Dit zou echter veel tijd vergen en hoge kosten met zich meebrengen.
De oude werken werden in de meidagen ’40 doorsneden met loopgraven. In de mobilisatieperiode werden tevens verschillende kazematten gebouwd. Een grote kazemat voor zware mitrailleur (Szw) kon vuur uitbrengen op het tegenoverliggend terrein waar de keerkade nog altijd deel van uitmaakte. Een andere bijzondere kazemat (foto rechts) ligt wat verder verwijderd van het kanaal. De betonnen mitrailleuropstelling is een restant van de Grebbelinie-veldstelling uit 1939/’40. Tijdens de meidagen kwamen deze stellingen onder hevig vuur te liggen van de Duitse artillerie. Het zwaartepunt van de Duitse aanval kwam te liggen aan weerszijden van Lambalgen. Desondanks slaagden de verdedigers er in om een grootscheeps opgezette aanval af te slaan op 13 mei 1940, mede door de uitstekende samenwerking met de artillerie.
Verreweg de meeste opstellingen uit die tijd zijn verdwenen, omdat ze doorgaans van hout en zand waren gemaakt. Na de oorlog raakte de kade hier sterk in verval, maar in de jaren zeventig werd er weer wat aandacht aan besteed. Een vergraven deel van de Lambalgerkeerkade werd in 2007 hersteld. Huize Lambalgen bestaat helaas niet meer; het brandde in 1953 af. In het 13e eeuwse parkbos kan wel gewandeld worden en er staat een informatiepaneel. Blikvangers zijn de twee prachtige hekwerken uit de 18e en 19e eeuw.
In 2014 werd er opnieuw gewerkt aan het herstel van de Post van Lambalgen. Hierbij werden de behoorlijk gave restanten van een onderkomen voor pantserafweergeschut teruggevonden. Bovendien werden de geschutsemplacementen weer hersteld. Daarmee is het een uniek stukje Grebbelinie geworden met zichtbare elementen uit diverse perioden, dat op een paneel bij het werk verder wordt toegelicht. De foto’s hieronder laten de situatie van vóór de reconstructie zien. In de loop van 2023 zullen hier nieuwe foto’s aan worden toegevoegd.
